كوردستانی هیواو ئاشتی

كاوه‌ ئه‌مین

له‌و ماوه‌یه‌ی پێشوودا له‌ فیلێكی دیكۆمێنتاریدا،به‌سه‌رهاتی مامۆستایه‌كی ئه‌فغانیم بینی كه‌ به‌هۆی ڕه‌وشی سیاسی ئه‌و ولآته‌وه‌ چه‌ندین ساڵه له‌ ولآتی خۆی ته‌ره‌ بووه‌ و له‌ ولآتی نه‌رویج گیرساوه‌ته‌وه‌. كابرا كه‌ ناوه‌كه‌یم له‌بیر نه‌ماوه‌،دوای ئه‌وه‌ی سه‌ردانی گونده‌كه‌ی خۆی كرد وه‌كو زۆربه‌ی ئه‌وانه‌ی ولآتی خۆیان به‌زۆره‌ملێ به‌جێده‌هێڵن،خاكی باب و كالآنی ڕامووسی و ده‌ست له‌ ملانی پیره‌ داكی بوو كه‌ پاش چه‌ند كاتژمێریش بڕاوای نه‌ده‌كرد كه‌ ئه‌وه‌ كوڕه‌كه‌یه‌تی.گه‌لێك جار كوردانی ئه‌وروپاش كه‌ ده‌گه‌ڕێنه‌وه‌ بۆ كوردستان دیاره‌ مه‌به‌ست »باشووری كوردستانه«،كه‌ ده‌گه‌نه‌ سه‌ر پردی ئیبراهیم خه‌لیل و یانیش ده‌روازه‌كانی تر باشووری كوردستان،هه‌ستی نیشتیمانیان ده‌بزوێت كه‌ ئه‌وان ته‌نها له‌و پارچه‌یه‌ی كوردستاندا ده‌یبیننه‌وه‌،ده‌كه‌ونه‌ ڕامووسانی خاك و خۆڵی. دیاره‌ ئه‌و به‌ڕێزانه‌ بزانن یان نه‌زانن،بیانه‌وێت یان نه‌یانه‌وێت باشووری كوردستان ته‌نها پارچه‌یه‌كه‌ له‌ كوردستانی گه‌وره‌ و هیچ شوێنێكی له‌ خاكی كوردستانی مه‌زن پیرۆزتر نییه‌،به‌ڵكو ئه‌وه‌ ئه‌و په‌روه‌رده‌ سیاسییه‌یه‌ كه‌ ئێمه‌ی كوردی پێ گۆش كراوه‌، ده‌نا ئه‌گه‌ر له‌ توركیاوه‌ سه‌ردانی كوردستان بكه‌یت،له‌ »مه‌راش و عه‌نتابه‌وه‌« كوردستانه‌ تا ده‌گاته‌ مه‌نده‌لی و خانه‌قین و تا ئه‌و شوێنه‌ی كورد به‌ خاكی خۆی ده‌زانێت. بۆیه‌ كاتێك ئه‌وانه‌ی كه‌ له‌ ده‌رگای زاخۆ یان په‌روێزخان یان هه‌رشوێنێكی تری كوردستانه‌وه‌ له‌ ده‌رگای باشووری كوردستان ده‌ده‌ن و كه‌فوكوڵی "نیشتمانیان" هه‌ڵده‌چێت، من وه‌كو هه‌ستێكی ناوچه‌په‌رستی و شارپه‌رستی ده‌یبینم،ده‌نا كوردستان هه‌مووی یه‌ك خاكه‌،هیچ شوێنێكی له‌ شوێنێكی تری پیرۆز تر نییه‌.نه‌نكم وته‌نی ئه‌گه‌ر "زه‌ین كوێر"نه‌بم،وابزانم ساڵی 1992 بوو كاتێك وه‌فتێكی سیاسه‌تمه‌دارنی كوردی باكوور كه‌ پێك هاتبوو له‌ »زوبێر ئایدار و ئه‌حمه‌د تورك« و چه‌ند كه‌سێكی تر،سه‌ردانی باشووری كوردستانیان كرد.له‌ ڕۆژنامه‌ی »كوردستانی نوێ« دا له‌گه‌ڵ كاك ئه‌حمه‌د تورك گفتوگۆیه‌كیان كرد بوو كاكی ڕۆژنامه‌نووس كه‌ دیاربوو خۆی به‌ "قه‌ومی" ده‌زانی لێی پرسیبوو: ئایا كاتێك به‌ڕێزتان گه‌یه‌شتنه‌ ده‌روازه‌ی خاپوور وه‌ك هه‌موو سیاسه‌تمه‌درا و سه‌ركرده‌یه‌ك كه‌ ده‌گه‌ڕێنه‌وه‌ بۆ ولآتی خۆیان ئێوه‌ش خاكی پیرۆزی كوردستانتان ماچ كرد؟ ئه‌ویش له‌ وه‌لآمدا وتبووی كاكه‌ من چوارسه‌د كیلۆمه‌تر خاكی كوردستانم به‌جێ هێشتووه‌ تۆ تازه‌ ده‌ته‌وێت له‌ ناوقه‌دیه‌وه‌ خاكه‌كه‌ی ماچ بكه‌م. دڵنیام ئه‌وه‌ ده‌رسێكی باش بووه‌ بۆ ئه‌و ڕۆژنامه‌نووسه‌ به‌رێزه‌ و وه‌كو لوتدان له‌به‌ردی ئه‌لحه‌د وابووه‌،ئاخر كوردستان زۆر له‌وه‌ گه‌وره‌تره‌ كه‌ خه‌ڵكانێك ده‌یزانن. بۆیه‌ ئه‌ركی سه‌رشانی سیسته‌می په‌روه‌رده‌یه‌ له‌ باشووری كوردستان كه‌ مندالآنی ئه‌و به‌شه‌ی كوردستان به‌ مێژوو و جوگرافیایی ته‌واوی كوردستان ئاشنا بكه‌ن و ده‌ستبه‌رداری "عێراقی هیواو ئاشتی" ببن، باوه‌ك نه‌وه‌كانی پێشووتر به‌ "سه‌قه‌تی" و به‌ كولتووری به‌خۆنامۆی په‌ره‌وه‌رده‌ نه‌بن.