بیستوشەش ساڵە شەڕی چەكداری لە باكووری كوردستان درێژەی هەیە، هیچ شەڕێكی چەكداری كوردی لە دوای شۆڕشی ئەیلولەوە هێندە درێژەی نەكێشاوەو هەموو هەوڵە ئاشتیخوازییەكانی كورد لەو پارچەی وڵاتی ئێمەدا، وەڵامیان نەدراوەتەوە. دەكرێ ئەو وەڵامنەدانەوە‌یە لە دوو خاڵ دا چڕبكرێنەوە، لووتبەرزی سووپای توركیا لە لایەك و ئەو پاشخانە سیاسییە نەژادپەرستانەی كە كۆمەڵگەی توركی لەسەر بنیاتنراوە لەلایەكی دیكەوە. ئەوە لە كاتێكدایە كە هەم توركیا و هەم پارتی كرێكارانی كوردستان لەوە تێگەیشتوون كە هیچ لایەكیان ناتوانن بە شەڕ كێشەكە بەلایەكدا بخەن و مێژووی بزووتنەوە ئازادیخوازەكانی دنیایش گەواهی ئەوە دەدەن كە دواجار دەبێت كێشەكان بە دیالۆگ چارەسەر بكرێن، چونكە نە توركیا هێندەی ئەمریكا بەهێزە كە نەیتوانی لە ڤێتنامدا سەربكەوێت و نەوەك یەكێتی سۆڤیەتی جاران بەهێزە كە نەیتوانی موجاهیدینی ئەفغانستان شكست پێ بێنێ و دەوڵەتە كۆمۆنیستە سێبەرەكەی خۆی لە ئەفغانستان لەسەر پێ رابگرێت، بەدیوەكەی دیكەیشدا كوردیش لە ڤێتنامی و فەلەستینی و ئەفغانییەكان لاوازتر نییە تا جاڕی شكستبدات و مل بۆ سیاسەتی توانەوە بدات.
دەستپێكردنەوەی شەڕ لە سەرەتای مانگی شەشدا و ئاگربەستی ئەمجارەی (PKK) جیاوازن لەوانەی پێشوو. ئەمجارەیان شەڕ لە ئەسكەندەروونە و دەریای رەشەوە دەستی پێكردەوە و پاشان بە سەرتاسەری باكووری كوردستاندا تەشەنەی كرد، زۆر كەس پێیانوایە كە ئیتر باوی خەباتی چەكداری نەماوە، بەڵام دەبێ ئەوەش بزانرێ كە هەمیشە هێز دەتوانێ تەرازووی سیاسی رابگرێ، چونكە توركیا هەموو هێزی دیپلۆماسی و چەكداری و سیاسی خۆی لەماوەی ئەم چەند ساڵەی رابردوودا تاقیكردەوە، بەڵام هیچ ئەنجامێكی نەبوو. نەتەوەیەك داوای مافە سەرەتاییەكانی خۆی دەكات كە مەگەر لە وڵاتێكی وەك توركیا، دەنا لە هیچ كوێیەكی دنیادا ئەو مافانە پێشێل ناكرێن، وەك خوێندن بە زمانی دایك، بەكارهێنانی سیمبووڵە نەتەوەییەكانی وەك رەنگ و ئاڵا. ئیسرائیل نەك هەر زمانی عەرەبی قەدەخە نەكردووە بەڵكو زۆربەی جوولەكەكان خۆیشیان زمانی عەرەبی دەزانن و تابلۆ دەوڵەتییەكانی ئیسرائیلیش بە عەرەبی لەسەریان نووسراوە.
ئاگربەستی ئەم دواییەی پارتی كرێكارانی كوردستان لەسەر داخوازی رێكخراوە مەدەنییەكانی كورد و بەرادەیەكی كەمتریش هەندێك رۆشنبیری تورك بوو، ئەوە سەرەڕای هەوڵە ئاشتیخوازییەكانی بەڕێز عەبدوڵڵا ئۆجەلان و بەڕێز مەسعوود بارزانی و زۆر كەسایەتی نێوداری كورد. بۆیە ئاگربەستی ئەمجارە سەنگێكی گەورەی هەرێمی و نێونەتەوەیی هەیە. بەڕێز موراد قەرەیلان لە گفتوگۆیەكدا دەڵێت، نایشارینەوە كە ئەمجارە تووشی هەندێك تەنگژە بووینەوە تا توانیمان ئەو بڕیارە بدەین، توركیا دەبێ بەباشی لەو قسەیە تێبگات، چونكە درێژەدانی شەڕ لەلایەن توركیاوە، رەنگە لە ئایندەدا ببێتە هۆی ئەوەی كە لایەنی سیاسی پارتی كرێكارانی كوردستان نەتوانێ هەمووجارێك بڕیارەكانی بەسەر هەموو گەریلاكانیدا بسەپێنێ.
ئێستا وەك دەڵێن تۆپەكە وا لە گۆڕەپانی توركاندا و گرنگ ئەوەیە بزانرێ كە ئەوان چۆن گەمەیەك دەكەن، چونكە هەتا رۆژێك زووتر ئاو بەم ئاگرەدا بكرێت لە قازانجی هەردوو نەتەوەی تورك و كورد و نەتەوەكانی دیكەی رۆژهەڵاتی نێوەڕاستدایە. ئەگەر جاران كوردی باكوور لەسەر دوو پەیڤی كوردی سەركۆنە دەكران و دەخرانە زیندانەوە ئێستا بە ئاشكرا لە ناو دڵی توركیادا داوای هەڵكردنی ئاڵای كوردستان و خۆسەری دیموكراتی دەكەن، دروست هەمان ئەو داوایانەی كە باسك و كەتەلۆنییەكان دەیانكرد كە سەردەمانێك لە ئیسپانیا و فەرەنسا قەستی سەربوون، بەڵام دواجار بەزیادیشەوە بۆیان دەستەبەركران.
كورد نابێ دەستەوەستان بوەستێت و چاوەڕوانی كەرەمی توركان بكات ، بەڵكو دەبێ لەجاران زیاتر هێزی سیاسی و مەدەنی خۆی نیشانبدات، هاوكات سەرۆكایەتی هەرێمی كوردستان هەر وەك چۆن پشتیوانی خۆیان بۆ ئاگربەستی یەكلایەنە نیشاندا، دەبێ لە رێگە دیپلۆماسییەكانی خۆیانەوە هەم لەگەڵ توركیا و هەمیش لەگەڵ وڵاتانی دیكەی دنیادا هەوڵی سازكردنی زەمینەی هاتنەكایەی گفتوگۆ بدەن، بەتایبەتی كاك مەسعوود وەك سەرۆك هەرێمی كوردستان و مام جەلال وەك سەرۆك كۆماری عێراق، راستەوخۆ لەم هەوڵی ئاشتیانەیەدا بەشداری بكەن، چونكە چارەسەری كێشەی كورد لە باكوور، نەك تەنها پێگەی باشووری كوردستان بەهێز دەكات بەڵكو بەرەو سەربەخۆیی دەبات. دەكرێ ئەوەش لەڕێگەی بەستنی كۆنفرانسێكەوە بێت كە هەوڵبدرێت هەم توركیا و هەم پارتی كرێكارانی كوردستان بەشداری تێدا بكەن، مەبەستم كۆنگرەیەكی نەتەوەیی كوردستانی نییە، بەڵكو كۆنگرەیەكەی نێونەتەوەییە كە تێیدا كورد و توركیا لەسەر بنەمای لێك تێگەیشتن لەسەر نەخشەیەكی چارەسەری رێكبكەون كە بە قازانجی هەردوولا بێت. ئەگەر توركیا ئەوە قبوڵ نەكات ئەوا لە داهاتوودا درێژە بەشەڕ دەدرێتەوە، شەڕێك كە لەوانی دیكە جیاوازتر دەبێت و ئەوكاتە چیتر كەس ناتوانێ كورد تاوانبار بكات، چونكە ئەوە توركیایە كە هەمیشە هەوڵی شكاندنی دەستی ئاشتی كوردی داوە نەك بە پێچەوانەوە!

تێبینی: ئه‌م وتاره‌ له‌ رۆژنامه‌ی رووداو دا بڵاو کاروه‌ته‌وه‌.