كاوە ئەمین

رووداو -سوێد

ژنە گۆرانیبێژی كوردی شاری سنە، ژیوار شێخولئیسلامی، گلەیی لە هەندێك لە هونەرمەندە ژنەكانی كورد هەیە و دەڵێت “كاتێك هەندێك گۆرانیبێژی ژنی كورد دەبینم شەرم لەوە دەكەم كە من خانمێكی كوردم، خەڵكەكە بەچاوی ئەوانەوە تەماشای ئێمەش دەكات”، ئەو پێیوایە ئەو ژنانە بوونەتە هۆی ئەوەی كە دایك و باوكان رێگە لە كچەكانیان بگرن كاری هونەری بكەن “دەڵێن دەچی دەبیە لۆتی”.

ژیوار، كە لەدایكبووی شاری سنەی رۆژهەڵاتی كوردستانە و ئێستا لە تاران دادەنیشێ، دامەزرێنەری گرووپی میوزیكی ژیوارەو ئەندامی گرووپی میوزیكی باڵوەشانە، كە گرووپێكی كوردی-فارسییە لە پێنج كەس پێكهاتووە (سێ ئافرەت و دوو پیاو).

گرووپی باڵوەشان، بەوە لە گرووپەكانی دیكە جیا دەكرێتەوە كە موزیكەكەیان تێكەڵاوێكە لە موزیكی ئاینی یارسانی، كوردی و فارسی. یارسانەكان كە پێكهاتەیەكی نەتەوەی كوردن، هەڵگری بیروباوەرێكی ئاینی تایبەت بەخۆیانن كە مێژوویەكی دێرینی هەیە. ئەو گرووپە لە كۆتایی رێبەندانی ئەمساڵ چەند كۆنسێرتێكیان لە بەلجیكا، ئەڵمانیا و سوێد ساز كرد. دوایین كۆنسێرتیان لە 30/1/2011 لەشاری ئۆپسالای سوێد سازكرد، كە لەسەر بانگهێشتی كۆمەڵەی یاری ئێرانی هاتبوون.

ژیوار شێخولئیسلامی، كە گۆرانبێژی گرووپەكەیە، دەڵێ ناوی گرووپی باڵوەشان واتای “راوەشاندن و جوڵاندندنی دەست لەكاتی هەڵپەركێدا”. ئەو گرووپە بەسەرپەرشتی كەینیان دامەزاروە، ئەو سەرپەرشتی كارە كوردییەكان دەكات.

ژیوار، 12 ساڵ بەر لە ئێستا گرووپێكی بەناوی ژیوار دامەزراندووە كە سەرجەم ئەندامەكانی كچن و دەڵێ “گرووپەكەمان لە تاران ناسراوە ، هەموو ئەوانەی كە موزیكی تێدا لێدەدەن، دەرچووی كۆلیژ و بەشی موزیكی زانستگەن”.

ژیوار چیرۆكی پەیوەندیكردنی بە گرووپی باڵوەشان دەگێڕێتەوەو دەڵێ “ كاتێك زانیم پێویستیان بە ئافرەتێكی گۆرانیبێژە پەیوەندیم پێوەكردن ، دوو خانمیشم لە گرووپی ژیوار لەگەڵ خۆم پێ ناساندن، ئەوەبوو ئەم گرووپەی باڵوەشانەمان دروستكرد”.

ژیوار خاوەن ستایلێكی تایبەتە لە گۆرانیگوتن، زۆربەی كات هۆرەی كوردی تێكەڵ بە گۆرانی فارسی دەكات “ئاوازەكان ئاغای كیانیان دایاندەنێ، ئەوانە مەقامگەلی تەمبووریان پێ ئێژن. وەك دەزانرێ لەناوچەی كرماشان و دەوربەری ئاهەنگی سیاچەمانەكان هەس، من خۆم ئەو جۆرە لاواندنەوەیە یانیش هۆرەیەم لەگەل ئاوازەكانی كیانیان تێكەڵكرد، كە لەگەڵ دەنگی مندا دەگونجێ. من وەكو ژنێكی كورد پێمخۆشە ئەم سەبكە بۆ خۆم و تایبەت بەخۆم بێت”.

نێوەڕۆكی گۆرانییەكانی باڵوەشان پتر عاریفانەن، ژیوار ئەوە پشتڕاستدەكاتەوەو دەڵێت “ئەوە تەمبووری سەمایە، تەمبووری زیكرە، رەنگە ئەمە شێویەكی تازە بێ، ئەوە موزیكی تایبەت بە ناوچەی كرماشان و دەوروبەریەتی. تێكەڵاوێكە لەهەموو مەقامەكان، بۆ شیعرە فارسیەكانیش شیعری حەزرەتی حافز و مەولانا هەڵدەبژێرین لەبەرئەوەی لەگەڵ ستایلی كارەكانمان دەگونجێ”.

لەگەڵ باسكردن لە ستایل و هۆنراوەو ئاوازی كارەكانی گرووپی باڵوەشان، ژیوار یەكسەر دەمی گلەیی دەكاتەوەو دەڵێت “بەداخەوە لە نێو كوردی ئێرانیشدا زۆر شتی دووپاتكراوەی موزیكی هەیە، یانیش لە عەرەبی و توركی كەڵك وەردەگیرێت، ئێستا رەسەنایەتی كوردی نابینم، بەداخەوە ئێمە ئێستا موزیكی كوردی ناژنەوین، یان عەرەبییە یانیش توركی”.

ئەو نەك تەنیا رەخنەی لە ئاوازی گۆرانییە كوردییەكانی ئەو رۆژگارە هەیە، بەڵكو رەخنە لە زۆر شتی دیكەش دەگرێ “رەسەنایەتی لەدەستچووە، تۆ بزانە جلی كوردی چی بەسەرهاتووە؟ من خۆم سەردانی باشووری كوردستانم كردووە تەنیا كوردایەتیم نەدی، نەجابەتی ژنی كورد بە جلەكانیەوەیەتی، ئێستا خۆمان دەمانەوێ فەرهەنگەكەمان لەبیر خۆمان بەرینەوە؟ چەند جوان دەبوو ئەگەر لە تەلەڤزیۆنە كوردییەكانەوە خانمان و پیاوان بە جلی كوردییەوە بەرنامەكانیان پێشكەش بكەن”.

كەمبوونەوەی لەبەركردنی جلوبەرگی كوردی لە باشووری كوردستان جێگەی رەخنەی زۆر لەو كوردانەیە كە لە پارچەكانی دیكەی وڵات و لەدەرەوەی وڵاتەوە دەگەڕێنەوە كوردستان، هەروەهاش زاڵبوونی ستایلی توركی و عەرەبی بەسەر گۆرانییەكانی نەوەی نوێی گۆرانیبێژاندا.

ژیوار پێیوایە نەمانی رەسانایەتی و فەرهەنگی كوردی بۆ ئەوانە دەگەڕێتەوە كە رەنگرێژی فەرهەنگی ئەو وڵاتە دەكەن و لێی بەرپرسن “ئەوان پێیانوایە ئەوە پێشكەوتنە، بەڵام ئەوە بەدبەختییە بۆ كورد، پێشكەوتن وا نییە. پێشكەوتن بە زمانی خۆمان و جلوبەرگی خۆمانەوە دەكرێت، پێشكەوتن بە پێناسەی نەتەوەییمانەوە دەكرێت”.

ئەو گۆرانیبێژە رەخنە لە هەندێك گۆرانیبێژی ژنی كورد دەگرێ و دەڵێت “كە هەندێكیان دەبینم شەرم لەوە دەكەم من خانمێكی كوردم، خەڵكەكە بەچاوی ئەوانەوە تەماشای ئێمەش دەكات”، هەروەها دەڵێت “بەداخەوە ئێستا بەهۆی هەندێك كەسەوە هونەر سووك كراوە و خراپبووە، بۆیە هەندێك دایك و باوك كە ئەو شتانە دەبینین، رێگە لە كچەكانیان دەگرن كاری هونەری بكەن. دەڵێن دەچی دەبییە لۆتی”. ژیوار رووی گلەیی لە باشووری كوردستان دەكاتەوە و دەڵێت “ئێستا لە باشوور چەند تەلەڤزیۆنێكی كوردی پەیدابوون كە هانی خەڵك دەدەن بۆ فەرهەنگی بێگانە”.

ژیوار نەیشاردەوە كە باوكی سەرەتا حەزی نەكردووە ئەو ببێتە گۆرانیبێژ “باوكم دەروێشە، پێیدەگوتم كچم گۆرانی مەڵێ، گۆرانی كاری پیاوانە، كاتێك باوكم زانی من دەمەوێ هونەر بئافرێنم كۆڵیداو، ئێستا شانازیم پێوە دەكات، چونكە تێگەیشت من لەبەرخاتری هونەر گۆرانی دەڵێم و بۆ خۆدەرخستن نایكەم”

ئەوەی تێبینی دەكرێ، زۆربەی گۆرانیبێژە بەنێوبانگەكان و ئاوازدانەرانی كوردی رۆژهەڵاتی كوردستان خەڵكی سنەن؟ ژیوار شێخولئیسلامی وەڵامدەداتەوەو هۆكارەكە رووندەكاتەوە “شاری سنە خاوەن فەرهەنگێكی دەوڵەمەندە و لە هەرچوار لایەوە فەرهەنگی جۆراوجۆری كوردی دەوریانداوە، ئەو شێوەزارەی لە سنە قسەی پیدەكرێت، بەشێوەیەكە كە بەئاسانی دەتوانین گۆرانی ناوچەكانی دیكەی پێ بڵێینەوە و بە كورمانجیشەوە”.

ژیوار باس لەوە دەكات كە موزیكی كوردی و شاری سنە بەڕادەیەك لە ئێران كاریگەرن كە كاریگەریان لەسەر مۆزیكی فارسیش داناوە “موزیكی كوردی ریتمێكی تایبەت بەخۆی هەیە، كاتێك كۆنسێرتێك لە تاران دەكرێت، فارسەكانیش بە كوردی گۆرانی دەڵێن، زیاتریش گۆرانیەكانی ناوچەی سنە هەڵدەبژێرێن”.

ژیوار كە سەردانی باشووری كوردستانی كردووەو چووەتە سەردانی مامۆستا باكووری، دەڵێت “بەداخەوە موزیكزانەكانی كورد لەوێ زۆربەیان كاری توركی و عەرەبی دەكەن، لە ئێران بە پێچەوانەوەیە، فارسەكان زیاتر كەڵك لە موزیكی كوردی وەردەگرن”. ژیوار كە زۆر لە پەیڕەوكردنی ستایلی بیانی بێزاربووە لەلایەن گۆرانیبێژانی ئێستای كورد ، پێی سەیرە خەڵك قەدری چاوەشەكان ناگرێ “لەناو ئێمەدا قەدری چاوەشەكان ناگیرێت و پێیاندەڵێن لۆتی. ئەگەر ئەو چاوەشانە نەبن، موزیكی كوردیش دەفەوتێ”.

ئەو كچە گۆرانیبێژە هەرچەندە خاوەنی چەندین بەرهەم و كۆنسێرتە،بەڵام كارەكانی زۆر كەم بڵاوبوونەتەوە، لەو بارەوە دەڵێ “لەبەرئەوەی ئەلبووم دەركردن پارەو سپۆنسێری دەوێت، بۆیە وەك سیدی بەرهەممان زۆر نییە. هەندێك لایەن هەن دەیانەوێ ئەوەی ئەوان دەیانەوێت بیكەم، بەڵام من رازی نەبووم و نابم ، هونەرەكەی خۆم دەبێت بەگوێرەی دڵی خۆم بێت و كوردانە بێت”.